Żnin i okolice – atrakcje turystyczne

Współczesne Pałuki to region turystyczny – nietuzinkowy, pełen urokliwych miejsc,
zaskakujących swoistą atmosferą. Zachwyca również tutejsza przyroda. Cuda natury są
chronione w rezerwatach i na obszarach chronionego krajobrazu. Wszystkie walory
przyrodnicze ziemi pałuckiej można podziwiać, przemierzając znakowane szlaki turystyczne
podczas pieszych wędrówek i wypraw rowerowych, a także podczas spływów kajakowych.
Są one atrakcją dla osób zainteresowanych spędzaniem czasu na łonie natury.
Typowe dla kulturowego krajobrazu regionu są dworki i pałace oraz wieże kościołów (część
tych ziem już w XII w. stanowiła własność arcybiskupów gnieźnieńskich). Na przestrzeni
wieków powstało wiele miejscowości. Życie płynie w nich własnym tempem, a każda ma
swój unikalny klimat i interesującą historię. Te najstarsze – Kcynia i Żnin – prawa miejskie
otrzymały już w XIII w. Pałuczanie do dziś zachowali poczucie własnej odrębności
kulturowej oraz niektóre elementy dawnych zwyczajów. Wciąż spotyka się tradycyjny strój
pałucki, kultywowane są też tradycje haftu, muzyki, rzeźby i zdobnictwa oraz lokalna gwara.
Największa koncentracja atrakcji turystycznych i zabytków znajduje się na terenie powiatu
żnińskiego, a miasto Żnin uznawane jest za niepisaną stolicę Pałuk. W promieniu ok. 15 km
od tego „serca” regionu znajdują się: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Muzeum Kolei
Wąskotorowej w Wenecji i ruiny XIV-wiecznego zamku Diabła Weneckiego, Muzeum Ziemi
Pałuckiej w Żninie z XV-wieczną gotycką wieżą ratuszową, Pałac Lubostroń, Dwór Marzeń,
kościół pw. św. Mikołaja w Gąsawie, pomnik Leszka Białego w Marcinkowie Górnym,
miasteczko-western Silverado City w Bożejewiczkach, Rodzinny Park Rozrywki Zaurolandia
w Rogowie, a także linia turystyczna wąskotorowej Żnińskiej Kolei Powiatowej, której trasa
prowadzi ze Żnina przez Wenecję i Biskupin do Gąsawy. Przez region przebiega również
Szlak Piastowski, który łączy miejsca związane z początkami państwa polskiego.

Muzeum Archeologiczne w Biskupinie jest jednym z największych i najbardziej
rozpoznawalnych rezerwatów archeologicznych w Europie. Na jego terenie znajdują się
bogate ślady osadnictwa od epoki kamienia aż po wczesne średniowiecze, w tym pozostałości
osady obronnej z późnej epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, które z racji wyjątkowo
dobrego stanu zachowania drewnianych konstrukcji jeszcze w latach 30. XX wieku zostały
nazwane „Polskimi Pompejami”. Spacerując po ścieżkach, odczujemy wyjątkowy klimat,
który pozwoli wyobrazić sobie, jak wyglądało życie naszych przodków. Miejsce to przez
większą część roku tętni życiem, a organizowane imprezy i wydarzenia tematyczne – z
Festynem Archeologicznym na czele – są wyjątkową okazją do nauki przez zabawę.
Strona internetowa: https://www.biskupin.pl/

Muzeum Kolei Wąskotorowej w Wenecji jest jednym z najlepiej utrzymanych skansenów
kolejowych w Polsce. Jego ekspozycję przedstawiono w formie „dużego dworca małej
kolejki”. Prezentowana kolekcja taboru obejmuje urządzenia kolejowe przeznaczone do
obsługi linii wąskotorowych o prześwicie 600 mm (najmniejszy ze stosowanych w Polsce).
Obok 17 parowozów i 4 drezyn spalinowych zgromadzono tu różne rodzaje wagonów
pasażerskich oraz towarowych. Na ekspozycji znajdują się także urządzenia techniczne, m.in.
obrotnica kolejowa, budka dróżnika i żuraw wodny dla parowozów. W pomieszczeniu
zaaranżowanym na poczekalnię z XIX w. można zobaczyć eksponaty dokumentujące ponad
stuletnią historię kolei na Pałukach. Ogromnym zainteresowaniem cieszy się tzw. „Wenecka Noc z Parowozami”, wówczas, po zapadnięciu zmroku można ujrzeć muzeum w nieco innym
wydaniu. Dymiące parowozy, klimatyczna muzyka, gra świateł to swoista podróż w czasie.
Tuż przy skansenie kolei znajdują się średniowieczne ruiny zamku Krwawego Diabła
Weneckiego (Mikołaja Nałęcza). Usytuowany strategicznie na przesmyku jezior Weneckiego
i Biskupińskiego jeden z pierwszych prywatnych zamków obronnych w Polsce strzegł szlaku
łączącego Żnin z Gnieznem. Według lokalnych podań – tutaj “testowano” bombardy (armaty)
przed bitwą pod Grunwaldem. Dziś pozostaje w trwałej ruinie, jednakże na podzamczu
organizowane są festyny i turnieje rycerskie.
Strona Facebook: https://www.facebook.com/muzeum.wenecja

Muzeum Ziemi Pałuckiej funkcjonuje w dwóch budynkach – wieży ratuszowej z XV wieku
oraz w budynku dawnego Magistratu. W wieży znajduje się ekspozycja poświęcona historii
średniowiecznego Żnina. W zrekonstruowanych wnętrzach można zobaczyć zbrojownię, salę
narad rajców miejskich oraz skarbiec miejski. Jest tu również wystawa prezentująca efekt
prac wykopaliskowych na żnińskim rynku. W pomieszczeniach dawnego magistratu dostępne
są dwie wystawy stałe – „Etnografia”, na której zgromadzono zbiory dokumentujące
codzienne życie na Pałukach przełomu XIX i XX w. oraz „Historia żnińskiego drukarstwa”.
Żnin słynie bowiem z tradycji drukarsko-wydawniczych – tu narodziła się polska prasa
kolorowa. W piwnicach budynku znajduje się Muzeum Sportów Motorowodnych. Ofertę
dopełnia Galeria im. Tadeusza Małachowskiego – sala wystaw czasowych (malarstwo,
rzeźba, gobeliny, intarsje, fotografie, rysunek, wystawy etnograficzne, historyczne,
rocznicowe, okazjonalne)
Strona internetowa: http://www.muzeumznin.pl/

Żnińska Kolej Wąskotorowa już od ponad 120 lat związana jest z historią Pałuk. Dziś
korzystają z niej turyści, jednak na przełomie XIX i XX wieku była głównym środkiem
komunikacji e regionie. Kolejką przewożono płody rolne, pocztę, buraki do żnińskiej
cukrowni, oraz pasażerów, którzy dojeżdżali do pracy, szkoły czy na targ po zakupy. W
sezonie turystycznym odbywa kursy na trasie ŻNIN-WENECJA-BISKUPIN-GĄSAWA,
czyli na odcinku 12 km. Podróżuje w tempie 20 km/h, o prześwicie 600 mm. Zwykle skład
ciągną lokomotywy spalinowe, ale zdarza się, że na szlak wyrusza jedyny na świecie czynny
parowóz Px38 o imieniu Leon. W sezonie turystycznym kolejka funkcjonuje według rozkładu
jazdy. Poza tym odbywają się również kursy na zamówienie.
Strona internetowa: http://www.muzeumznin.pl/

Pałac Lubostroń wzniesiony w latach 1795–1800, uznawany jest za perłę polskiego
klasycyzmu. Jest to niewątpliwie jeden z najcenniejszych i najlepiej zachowanych zespołów
rezydencjonalnych w Polsce. Pałac zaprojektował jeden z najznakomitszych architektów
epoki klasycyzmu – Stanisław Zawadzki. Budowla nawiązuje kształtem m.in. do  Villi
Rotonda z Vicenzy autorstwa Andrei Palladia. Kopułę wieńczy Atlas dźwigający kulę
ziemską, wykonany pod koniec XIX w. przez Władysława Marcinkowskiego. Obok pałacu
znajduje się oficyna oraz zabudowania stajni i wozowni (obecnie obiekt hotelowy
i restauracja). Pałac otacza park krajobrazowy (40 ha) z unikalnym drzewostanem, przechodzącym płynnie w las. Dobra lubostrońskie to miejsce nierozerwalnie związane z
historią Polski. Przez lata stanowiły ostoję myśli patriotycznej i życia narodowego. Obecnie
Pałac Lubostroń jest instytucją kultury. Pełni rolę centrum działań kulturalnych i naukowych.
Malowniczy krajobraz okolicy oraz atmosfera i niepowtarzalny wystrój wnętrz tworzą
doskonałą scenerię dla odbywających się tu koncertów i innych wydarzeń.
Strona internetowa: http://palac-lubostron.pl/
Strona Facebook: https://www.facebook.com/PalacLubostron

Dwór Marzeń w Sielcu był własnością rodziny Unrugów. Jego ostatnim
właścicielem był admirał Józef Unrug – twórca Marynarki Wojennej w Polsce
międzywojennej oraz obrońca Helu podczas kampanii wrześniowej w 1939 r. Obecnie we
dworze znajduję się Izba Admiralska – jedyne w Polsce i Europie muzeum gromadzące
pamiątki związane z admirałem. Zespół dworko-parkowy obecnie jest własnością prywatną.
Właściciele państwo Rodziewicz oprócz prowadzenia muzeum organizują lekcje historii,
przyrody, warsztaty, wystawy, wydarzenia sportowe oraz kulturalne. Urody i powagi dodaje
temu miejscu 20 pomników przyrody (są to m.in. lipy drobnolistne, dęby szypułkowe
i bezszypułkowe, klony-jawory, czerwony buk, platan i wiązy), a także dworska nekropolia z
11 grobami. Spoczywają tu m.in. rodzice admirała Józefa Unruga, jego stryj Henryk i hrabia
Adolf Potworowski.
Strona Facebook: https://www.facebook.com/DworMarzenSielec/about

Kościół pw. św. Mikołaja. We wsi znanej z miejsca zjazdu książąt piastowskich w 1227 roku
mianowicie w Gąsawie. Kościół niepozorny z zewnątrz, ale jego wnętrze to prawdziwa perła
sztuki sakralnej. Modrzewiowa świątynia skrywa w swym wnętrzu unikatowy gotycki układ
belek szkieletu, zespół barokowych malowideł ściennych odkrytych podczas renowacji dachu
i ścian zewnętrznych, w latach 1998–99. Malowidła tworzą spójną i precyzyjnie zrealizowaną
kompozycję artystyczną. Wszystkie motywy są naturalnej wielkości, a postacie przedstawione
na obrazach mają naturalne proporcje, co sprawia, że wchodząc do świątyni, ma się wrażenie
uczestnictwa w przedstawionych na nich wydarzeniach. W wystroju wnętrza uwagę zwraca
późnobarokowy ołtarz główny z cudownym obrazem Matki Bożej Pocieszenia w srebrnej
trybowanej sukience z 1. poł. XVIII w. oraz manierystyczna chrzcielnica z początku XVII w.,
która wcześniej znajdowała się w kościele przy klasztorze oo. Dominikanów w Żninie.
Strona internetowa: http://parafiagasawa.pl/

Pomnik Leszka Białego w Marcinkowie Górnym powstał w 1927 roku, aby upamiętnić
śmierć księcia. Było to dzieło Jakuba Juszczyka, znanego rzeźbiarza okresu
międzywojennego. Zniszczony w czasie II wojny światowej monument został odtworzony w
1973 r. Autorem obecnego pomnika jest Rudolf Rogatty. Powstał w 700-tną rocznicę śmierci
Leszka Białego, jak podają źródła w 1227 roku w pobliskiej Gąsawie odbywał się zjazd
książąt dzielnicowych. Podczas niego, właśnie na polach wsi Marcinkowo Górne, zginął
książę krakowsko-sandomierski Leszek Biały. Jego śmierć miała poważne konsekwencje dla
dziejów kraju. Wydarzenia które rozegrały się w Gąsawie i pobliskim Marcinkowie Górnym
rozwiały nadzieje i blisko o 100 lat opóźniły zjednoczenie dzielnic rozbitej Polski.
Strona internetowa: http://paluki.travel.pl/180-znin-pomnik-leszka-bialego

Miasteczko-western Silverado City w Bożejewiczkach to kompleks zbudowany w klimacie
westernu, z fascynacji właścicieli Dzikim Zachodem. Jego nazwa pochodzi od tytułu filmu
„Silverado” w reżyserii Lawrence’a Kosdana. Miasteczko zajmuje obszar ok. 7 ha. Dla
zwiedzających czeka wielu atrakcji, największy w Polsce Saloon, restauracja motoryzacyjna
"Route 66, grillownia Mexico Hall, sklepiki z pamiątkami, studio fotograficzne "Fotoshop",
w którym wykonać można pamiątkowy list gończy oraz dolara z własnym zdjęciem,
westernowa szkoła dla dzieci, strzelnica, wioska indiańska, kopalnia Dacota, budynek Doktor
Queen, sheriff, więzienie, fort z wojny secesyjnej. Specjalnie dla najmłodszych Farma
Dmuchańców oraz Miasteczko Urwisów oraz kolejka turystyczna Union Pacific. Nieopodal
miasteczka znajduję się Mini Zoo, w którym czekają kucyki, króliki, kozy, alpaka, muły,
osiołek i owieczki. W sezonie turystycznym organizowane są w miasteczku imprezy oraz
wydarzenia artystyczne, m.in. jedna z najbardziej widowiskowych scenek w Polsce – napad
na bank, a także pokazy kaskaderskie na koniach, pokazy władania lassem i rewolwerami,
taniec country oraz zabawne scenki z życia mieszkańców. W programie imprez są również
weekendy tematyczne oraz niesamowite nocne spektakle ognia „FIRESHOW” z udziałem
koni.
Strona internetowa: https://www.silveradocity.pl/

Rodzinny Park Rozrywki Zaurolandia w Rogowie znajduję się nad brzegiem jeziora
Rogowskiego, na terenie blisko 20 hektarowym. W parku spotkać można blisko osiemdziesiąt
naturalnej wielkości dinozaurów, których historię można poznać podczas dwukilometrowego
spaceru wzdłuż ścieżki. Ponadto prezentowana jest wystawa skamieniałości z różnych epok
geologicznych w Muzeum Paleontologicznym. W samym centrum znajduje się plac zabaw,
kolejka elektryczna, park linowy, zjeżdżalnie dmuchane, quady, samochodziki elektryczne
oraz dla miłośników wodnych atrakcji łódeczki, kajaki i rowery wodne.
Strona internetowa: http://www.zaurolandia.pl/index.php/pl/

Dolina Źródła Gąsawki to wyznaczona i oznakowana ścieżka przyrodniczo-leśna, przez
malowniczy teren, kształtowany od tysiącleci przez meandrującą rzeczkę. Jej atrakcyjność
podnoszą liczne rozlewiska. Na ścieżce prezentowane są zagadnienia z zakresu ochrony
przyrody oraz wybrane tematy z gospodarki leśnej. Wzdłuż 2 kilometrowej trasy znajduję się
11 przystanków, które oznaczono tablicami informacyjnymi.
Strona internetowa: http://paluki.travel.pl/70-znin-rezerwat-zrodla-gasawki

Źródełko św. Huberta wypływa w lesie, na zboczu Jeziora Ostrowieckiego, w pobliżu
Wiktorowa. Jest chronione jako pomnik przyrody. Pochodzenie nazwy źródełka opisuje
legenda. Według niej w pobliskim Kierzkowie żył myśliwy, który nie szanował zwierzyny ani
świętych dni. Podczas jednego z polowań strzelił do jelenia, którego podprowadził mu
Lucyfer. Rozwścieczone wystrzałem zwierzę raniło myśliwego, a ten, spadając z urwiska,
zatrzymał się w pobliżu źródełka. Jego woda cudownie uzdrowiła rannego za
wstawiennictwem św. Huberta – patrona myśliwych.
Strona internetowa: http://paluki.travel.pl/181-znin-zrodelko-sw-huberta

Głaz Kamienny Dom znajduję się we wschodniej części Pałuk. Leży w lesie, między wsiami
Annowo i Szczepankowo. Według legendy stał tutaj zameczek zamieszkany przez złego czarownika. Pewnego dnia w pobliskim lesie zabłądziły tam dzieci. Czarownik wpierw
zaprosił je do siebie, a następnie zamienił w kamienne figury. Dwójkę rodzeństwa rozpoznał
w kamieniu brat, który zdjął zaklęcie. Wówczas czarownik wraz ze swoim zameczkiem
zamienił się w ogromy głaz, który nazwano Kamiennym Domem. W rzeczywistości jest to
głaz narzutowy o obwodzie 13m i wysokości 3,15m pozostawiony w lesie przez lodowiec,
który pokrywał obszary Europy kilkanaście tysięcy lat temu. Głaz początkowo był większy,
ale okoliczna ludność na wszystkie sposoby rozbijała go na drobniejsze części i wywoziła do
celów budowlanych. Na jego powierzchni widać dzisiaj ślady kamieniarskich świdrów, które
z pewnością ułatwiały rozdrabnianie go na kawałki.
Strona internetowa: http://paluki.travel.pl/182-znin-glaz-kamienny-dom